เพลี้ยไฟ เป็นแมลงศัตรูพืชขนาดเล็ก มีสีเหลืองนวล เหลืองปนน้ำตาล น้ำตาลเข้มและสีด้า มีทั้งชนิดไม่มีปีกและมีปีก ส่วนท้องมีลักษณะเรียวยาว เพลี้ยไฟทั้งตัวอ่อนและ ตัวเต็มวัยสามารถทำลายพืชได้ โดยใช้กรามเขี่ยดูดน้้าเลี้ยงจากเซลล์พืชในส่วนยอด ตาอ่อน ใบ ดอกและผล ถ้าให้ใบเกิดรอยด่าง สีซีด หรือท้าให้ขอบใบแห้ง ตาอ่อนชะงักการเจริญเติบโต กลีบดอกมีสีซีด โดยเฉพาะกลีบ ดอก ที่มีสีเข้มจะเห็นการท้าลายได้อย่างชัดเจน บางครั้งพบลักษณะเป็นรอยแผลสีน้ำตาล นอกจากนี้ความ
เสียหายจากเพลี้ยไฟยังเกิดจากสิ่งขับถ่ายที่เพลี้ยไฟถ่ายออกมามีลักษณะคล้ายหยดน้ำเล็กๆ ติดอยู่ตามส่วน
ต่างๆ ของพืชหยดน้ำเหล่านี้เมื่อแห้งจะท้าให้พืชเกิดรอยตำหนิเป็นจุดดำ ที่สำคัญเพลี้ยไฟบางชนิดสามารถเป็น
พาหะนำเชื้อไวรัสมาสู่พืช ซึ่งการถ่ายทอดเชื้อไวรัสเกิดจากเพลี้ยไฟตัวอ่อนระยะแรกรับเชื้อไวรัส และเมื่อเป็น
ตัวเต็มวัยจะถ่ายทอดเชื้อนี้ให้กับพืชทางน้ำลาย การสืบพันธุ์ของเพลี้ยไฟมีทั้งแบบไม่อาศัยเพศและอาศัยเพศ
ถ้าเป็นแบบไม่อาศัยเพศลูกที่ได้จะเป็นตัวผู้ทั้งหมด หลังจากผสมพันธุ์แล้วจะวางไข่ เพลี้ยไฟสามารถแพร่กระจายไปตามแหล่งต่างๆ ได้ง่าย โดยอาศัยลมเป็นพาหะ พบได้ตามแหล่งปลูกพืชผัก พืชไร่ และไม้ดอก ทั่วทุกภาพของประเทศไทย
ลักษณะการทำลายและระบาด
เพลี้ยไฟทั้งตัวอ่อนและตัวเต็มวันจะทำลายข้าวโดยการดูดกินน้ำเลี้ยง จากใบข้าวที่ยังอ่อน โดยอาศัยอยู่ตามซอกใบระบาดในระยะกล้า เมื่อใบข้าวโตขึ้น ใบที่ถูกทำลายปลายใบจะเหี่ยว ขอบใบจะม้วนเข้าหากลางใบ และอาศัยอยู่ในใบที่ม้วนนั้น พบทำลายข้าวในระยะกล้าหรือหลังปักดำ 2 – 3 สัปดาห์ โดยเฉพาะในอากาศร้อนแห้งแล้ง หรือฝนทิ้งช่วงนานติดต่อกันหรือสภาพนาข้าวที่ขาดน้ำ ถ้าระบาดมาก ๆ ทำให้ต้นข้าวแห้งตายได้ทั้งแปลง
การป้องกันกำจัด
1. ดูแลแปลงข้าวระยะกล้าหรือหลังหว่าน 7 วัน อย่าให้ขาดน้ำ
2. ไขน้ำท่วมยอดข้าวทิ้งไว้ 1 – 2 วัน เมื่อตรวจพบเพลี้ยไฟตัวเต็มวัย 1 – 3 ตัวต่อต้น ในข้าวอายุ 6 – 7 วัน หลังหว่านใช้ น้ำส้มควันไม้ทำการฉีดพ่น เมื่อข้าวอายุ 10 วัน ทำการใส่ปุ๋ยเพิ่ม
3. ทำการฉีดพ่นน้ำส้มควันไม้ ทุก 7 – 15 วัน เพื่อป้องกันโรคแมลง
วิธิใช้สารสกัดจากพืช เช่น สารสะเดาสามารถช่วยลดปริมาณการเข้าทำลายของแมลงศัตรูพืชได้ การ
ใช้กับดักแมลง เช่นกับดักกาวเหนียวสีเหลือง อัตรา 80-100 กับดัก/ไร่ สามารถช่วยลดปริมาณของเพลี้ยไฟ
สูตรน้ำสมุนไพร ป้องกันและกำจัดแมลงศัตรูพืช
1 .ใบสะเดาบดละเอียดหรือหั่นละเอียด 1 กก.
2 .ข่าแก่บดหรือสับละเอียด 1 กก.
3. ตะไคร้หอมบดหรือสับละเอียด 1 กก.
4. กากน้ำตาล 3 ขีด
5 .จุรินทรีย์ท้องถิ่น 4 ช้อนโต๊ะ
6. น้ำสะอาดไม่มีคลอรีน 10 ลิตร
นำวัสดุที่ได้มาผสมคลุกเคล้าเข้าด้วยกันในภาชนะที่เตรียมไว้ เติมน้ำสะอาดให้ท่วม
ทับด้วยของหนัก เช่น ไม้ หิน หมักไว้ 15 – 20 วัน แล้วน้ำมากรองใส่ขวดเก็บไว้ ฉีดพ่นขับไล่
แมลง และก้าจัดพวกเพลี้ย หนอนชอนใบ หนอนกระทู้ผัก วิธีการใช้ ใช้อัตราเข้มข้น 1 : 1 (สมุนไพร 1 ส่วน : น้้า 1 ลิตร)
ขอบคุณ
ข้อมูลและภาพจากสำนักวิจัยและพัฒนาข้าว กรมการข้าว