การรังวัดที่ดิน หมายถึง การรังวัดปักเขตและทำเขต จดคำนวนการรังวัด เพื่อให้ทราบที่ตั้งและเนื้อที่ของที่ดิน วัตถุประสงค์ของการรังวัดหลักๆก็คือ
1. เพื่อให้ทราบ “ ที่ ตั้ ง แ น ว เ ข ต ที่ ดิ น ” คือให้รู้ว่าแนวเขตที่ดินเป็นอย่างไร ติดต่อกับที่ดินแปลงใดบ้าง และ มีความกว้างยาวเท่าใด
2. เพื่อให้ทราบ “ ที่ ตั้ ง ข อ ง ที่ ดิ น ” ว่าที่ดินตั้งอยู่ท้องที่ใด หมู่ใด ตำบลใด อำเภอหรือจังหวัดใด
3. เพื่อให้ทราบ “ เ นื้ อ ที่ ข อ ง ที่ ดิ น ” ว่าที่ดินแปลงนั้นมีเนื้อที่กี่ไร่ กี่งานหรือกี่ตารางวา
การรังวัดอาจทำโดยวิธีดังนี้
1. รังวัด คือวัดระยะความกว้างยาวของที่ดิน
2. ปักเขต คือใช้หลักปักให้รู้ว่าที่ดินมีแนวอย่างไร
3. ทำเขต คือทำแนวเขตเพื่อให้รู้ว่าที่ดินมีรูปร่างอย่างไร จดที่ดินข้างเขียงแปลงใดบ้าง
4. คำนวนเนื้อที่โดยวิธีการทางคณิตศาสตร์ว่า ที่ดินแปลนั้นมีเนื้อที่มากน้อยเพียงใด
ปกติการขอรังวัดที่ดินมีอยู่หลายกรณีด้วยกัน ทั้งการรังวัดออกโฉนดที่ดิน การสอบเขตการรังวัดแบ่งแยกและรวมโฉนดที่ดิน หรืออาจเป็นการรังวัดเพื่อแบ่งขายให้ แบ่งแยกในนามเดิม แบ่งกรรมสิทธิ์รวมเป็นต้น
สิ่งที่เจ้าของที่ดินควรทราบก่อนทำรังวัด
1. ที่ดินที่ครอบครองอยู่มีหลักฐานอะไร ให้นำหลักฐานที่มีไปประกอบการขอรังวัดที่ดิน
2. ที่ดินตั้งอยู่ที่หมู่ที่เท่าใด ตำบล อำเภออะไร
3. เจ้าของที่ดินข้างเคียงเป็นผู้ใดบ้าง ติดที่สาธารณประโยชน์หรือไม่
4. สภาพที่ดินเป็นอย่างไร เช่น ที่นา ที่สวน ที่ไร่ ที่อยู่อาศัย
การยื่นคำขอรังวัดที่ดิน
การยื่นคำขอรังวัดที่ดินสามารถยื่นได้ที่สำนักงานที่ดินจังหวัด สำนักงานที่ดินจังหวัดสาขา หรือสำรักงานที่ดินอำเภอที่ที่ดินนั้นตั้งอยู่ ทั้งนี้ถ้าเป็นโฉนดที่ดินติดต่อที่สำนักงานที่ดินจังหวัด หรือสำนักงานที่ดินจังหวัดสาขาทีที่ดินนั้นตั้งอยู่ และถ้าเป็นหนังสือรับรองการทำประโยชน์ ติดต่อที่สำนักงานที่ดินอำเภอที่ที่ดินนั้นตั้งอยู่ เว้นแต่ได้มีการยกเลิกอำนาจนายอำเภอให้ติดต่อที่สำนักงานที่ดินจังหวัด หรือสำนักงานที่ดินจังหวัดสาขาที่ที่ดินนั้นตั้งอยู่
หลักฐานประกอบการขอรังสัดแบ่งแยก หรือสอบเขตโฉนดที่ดิน หรือรับรองการทำประโยชน์
1. บัตรประจำตัวประชาชน ทะเบียนบ้าน ทะเบียนสมรส หลักฐานการเปลี่ยนชื่อสกุล(ถ้ามี)
2. โฉนดที่ดินหรือรับรองการทำประโยชน์
หลักฐานการประกอบการขอรังวัดรวม 100โฉนดที่ดิน
1. บัตรประจำตัวประชาชน ทะเบียนบ้าน ทะเบียนสมรส หลักฐานการเปลี่ยนชื่อสกุล(ถ้ามี)
2. โฉนดที่ดินที่จะขอรวม ต้องมีลักษณะดังนี้
3. ต้องเป็นหนังสือสำคัญแสดงกรรมสิทธิ์ประเภทเดียวกัน เว้นแต่โฉนดแผนที่กับโฉนดที่ดินให้รวมกันได้
4. ต้องมีชื่อผู้ถือกรรมสิทธิ์ที่ดินในโฉนดที่ดินเหมือนกันทุกฉบับและต้องยังมีชีวิตอยู่ทุกคน
5. ต้องเป็นที่ดินติดต่อผืนเดียวกัน ในจังหวัด และสำนักงานที่ดินเดียวกัน
ค่าธรรมเนียมและค่าใช้จ่ายในการรังวัดที่ดินที่ผู้ขอจะต้องชำระตามกฎหมายมีดังนี้
1. ค่าธรรมเนียมรังวัด
-เกี่ยวกับโฉนดที่ดิน แปลงต่อวัน 40 บาท
-เกี่ยวกับหนังสือรับรองประโยชน์แปลงต่อวัน 30 บาท
2. ค่าหลักเขตที่ดิน หลักละ 15 บาท (ตามที่ใช้จริง)
3. ค่าใช้จ่ายในการรังวัดลักษนะเหมาจ่าย ดังนี้
-ค่าใช้จ่ายอื่นๆ เช่น ค่าส่งหมายข้างเคียงทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตอบรับ 100 บาท
-ค่าป่วยการเจ้าพนักงานผู้ปกครองท้องที่วันละ 50 บาท
-ค่าพาหนะพนักงานเจ้าหน้าที่และคนงานรังวัด วันละ 800 บาท
-ค่าคนงานรังวัด คนต่อวัน 200 บาท หรือ 250 บาท (ตามเขตจังหวัดที่กระทรวงการครังกำหนด)
4. การกำหนดวันทำการรังวัดเกี่ยวกับโฉนดที่ดิน
-เนื้อที่ไม่เกิน 5 ไร่ เวลาทำการ 1 วัน ค่าใช้จ่ายจะเรียกได้ไม่เกิน 1,950 บาท
-เนื้อที่ไม่เกิน 15 ไร่ เวลาทำการ 2 วัน ค่าใช้จ่ายจะเรียกได้ไม่เกิน 3,750 บาท
-เนื้อที่ไม่เกิน 30 ไร่ เวลาทำการ 3 วัน ค่าใช้จ่ายเจะเรียกได้ไม่เกิน 5,550 บาท
-เนื้อที่ไม่เกิน 50 ไร่ เวลาทำการ 4 วัน ค่าใช้จ่ายเจะเรียกได้ไม่เกิน 7,350 บาท
-เนื้อที่ไม่เกิน 100 ไร่ เวลาทำการ 5 วัน ค่าใช้จ่ายเจะเรียกได้ไม่เกิน 9,150 บาท
-เนื้อที่ไม่เกิน 150 ไร่ เวลาทำการ 6 วัน ค่าใช้จ่ายเจะเรียกได้ไม่เกิน 10,950 บาท
-เนื้อที่เกิน 150 ไร่ เวลาทำการ 7 วัน ค่าใช้จ่ายเจะเรียกได้ไม่เกิน 12,750 บาท
5. การกำหนดวันทำการรังวัดเกี่ยวกับหนังสือรับรองการทำประโยชน์
-เนื้อที่ไม่เกิน 20 ไร่ เวลาทำการ 1 วัน ค่าใช้จ่ายจะเรียกได้ไม่เกิน 1,450 บาท
-เนื้อที่ไม่เกิน 50 ไร่ เวลาทำการ 2 วัน ค่าใช้จ่ายจะเรียกได้ไม่เกิน 2,750 บาท
-เนื้อที่ไม่เกิน 100 ไร่ เวลาทำการ 3 วัน ค่าใช้จ่ายเจะเรียกได้ไม่เกิน 4,050 บาท
-เนื้อที่ไม่เกิน 150 ไร่ เวลาทำการ 4 วัน ค่าใช้จ่ายเจะเรียกได้ไม่เกิน 5,350 บาท
-เนื้อที่เกิน 150 ไร่ เวลาทำการ 5 วัน ค่าใช้จ่ายเจะเรียกได้ไม่เกิน 6,650 บาท
ที่มา หนังสือที่ดิน เล่นลงทุน และหากำไรอย่างชาญฉลาด